1. STOK YÖNETİMİNE GİRİŞ
1.1. Stok Yönetiminde Temel Kavramlar
Stok yönetimi konusuna girmeden önce bazı terimlerin açıklanması, konunun anlaşılması açısından sizlere yardımcı olacaktır.
1.1.1. İşletme
İnsan gereksinimlerinin karşılanması için mal veya hizmet üretiminin gerçekleştirildiği iktisadi birimdir. Bu birimler, insanların ihtiyaçlarını ve isteklerini karşılamak amacıyla sınırlı kaynakları en verimli biçimde kullanmak için oluşturulmuşlardır.
1.1.2. Stok
Tedarik edilerek veya üretilerek elde edilen, kullanılmadan veya müşteriye arz edilmeden önce belirli bir süre bekletilen mal miktarıdır.
1.1.3. Depo
Ürünlerin hammadde aşamasından üretim ortamına, oradan da tüketim ortamlarına ulaştırılmasına kadar olan bütün faaliyetler dizisinin gerçekleştirilmesinde stratejik rol oynayan ara birimlerdir.
1.1.4. Sipariş
Bir firmanın ürettiği veya satışını yaptığı ürün veya hizmetlerin müşteri tarafından miktar ve zaman verilmek suretiyle firmaya bildirdiği alım kararıdır.
1.1.5.Pazar
Mal ve hizmetlerin satışa sunulduğu, alıcıların ve satıcıların karşılaştıkları, malların sahipliğinin değişiminin yapıldığı yerdir. Pazar; mal ve hizmetlerini satmak isteyenlerle ihtiyaçlarını karşılamak için satın almak arzusundaki insanların buluştuğu sosyal ve ekonomik bir alandır.
1.1.6.Etiketlendirme
Etiket alıcıyı bilgilendirmek amacıyla ürünün ambalajına yazılan, yapıştırılan veya takılan ürün, üretici ve firma bilgilerini içeren barkodlu ya da barkodsuz baskılardır. Ürünlerin dış ambalajları yapıldıktan sonra etiketleme işlemleri yapılır. Etiketleme makinesine basılması istenilen bilgiler girilerek etiketler basılmalı ve ürün ambalajı üzerine yapıştırılmalıdır.
1.1.7.Kontrol
Olması gerekenle olanın karşılaştırılması, aradaki olumsuz farka yönelik belirlenecek düzeltici tedbirlerin alınmasıdır. Diğer bir deyişle kontrol; işletmede planlar çerçevesinde alınan kararların ne ölçüde başarıya ulaştığını gösteren bir işlevdir.
1.2. Stok Kavramı
1.2.1. Stok Nedir?
İşletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla edindiği ilk madde ve malzeme, yan mamul, mamul ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi, normal faaliyet döneminde satılacak veya işleme girecek varlıklardır. Vergi Usul Kanunu’nda (VUK) “Emtia” olarak ifade edilmektedir. (Md. 274) Satın alınan veya imal edilen emtia, ilk madde ve yan mamuller bu kavram kapsamındadır.
1.2.2. Stok Yönetimi Neye Denir?
Stok yönetimi, işletmenin normal faaliyetlerini yürütebilmek için satmak üzere ürettiği ya da satın aldığı varlıkların kontrolünü içerir. Stok yönetiminin genel amacı; işletmenin karlılığını artırmak için tüm stok maliyetlerini en aza indirecek stok seviyesini belirlemektir. Bu genel amacın yanı sıra stok yönetimi; stok yatırımlarını minimize etmeye, müşteri hizmet kalitesini maksimize etmeye ve etkin üretim (düşük maliyetli) sağlamaya yardımcı olur. Stok yönetiminin bu amaçlar dışında yüksek devir hızına ulaşmak, etkin tedarikçi ilişkileri kurmak ve devamlı tedarik imkanı bulmak gibi ikincil amaçları da mevcuttur.
1.3. İşletmelerde Stok Bulundurma
Toplam varlıklar içinde stokların payı işletmeden işletmeye farklılık gösterir. Dolayısıyla elde stok bulundurmanın önemi de işletmeden işletmeye değişmektedir.